“Laat je eens veranderen“. Wendy Nieuwland & Maaike Nooitgedagt van Gewoon aan de Slag daagden me en de andere deelnemers daarmee uit om te komen luisteren naar deze presentatie op Permanent Beta Dag 6.

Veranderen is lastig. Wendy en Maaike gebruikten deze workshop dan ook niet om ons alles uit te leggen. Dat is teveel. De deelnemers kregen wel zelf een paar goede oefeningen om zelf te ervaren welke drie basismethoden er zijn voor verandering. Afhankelijk van randvoorwaarden als noodzaak, tijdsdruk en achtergrond hebben alledrie de mogelijkheden een plaats, zie de derde slide uit de presentatie:

• Veranderen 1.0: Opdracht van Directie
  “Ik zeg het, dus jullie doen het”
• Veranderen 2.0: Draagvlak
  “Als ze het begrijpen, doen ze het wel”
• Veranderen 3.0: Systemisch Ontwikkelen
  “Hele systeem speelt een rol, waarbij ieders werkelijkheid hun gedrag bepaalt”

Je herkent de stappen vast wel. Van heel ouderwets een order (Ja meneer), via een vraag met wat uitleg (Maar nog steeds liever geen tegengas), naar een interactieve manier: samen ontwikkelen van de strategie & verandering. Er moet iets veranderen, maar hoe en wat precies gaat het team of organisatie zelf vorm geven.

Dat laatste past ook veel meer bij deze tijd. Ontwikkelingen gaan sneller, mensen (zowel werknemers in een bedrijf, als inwonersparticipatie, en burgers bij citybranding) willen inspraak en betrokken zijn, maar bovendien zorgt het voor intrinsieke motivatie. En daarmee voor plezier én een betere uitvoering. Binnen het communicatievak is verandermanagement niet voor niets een eigen expertise.

Oefeningen over veranderen

Wil je het zelf eens ervaren? Wendy & Maaike hadden in een notendop de volgende opdrachten:

• Veranderen 1.0: Ga op je handen zitten. Gewoon doen. 
  Bedenk nu hoe je dat vond. Prettig of niet? Wat je mening ook is, als je het maar doet. Uitleg ontbreekt. Dit is soms gewoon nodig, denk aan oefeningen in sport of uiteraard het leger.
• Veranderen 2.0: Door je handen in je zij te zetten als je gaat staan, is je rug rechter. Door deze betere houding heb je minder snel last van je rug. Ga nu staan, en zet je handen in je zij.
  Ze gaven nog een paar pluspunten van deze houding meer. Essentie is dat het gewenste gedrag wordt uitgelegd. Je zult het nog steeds moeten doen, maar met de uitleg van de voordelen en benodigdheden ben je al eerder geneigd het gewenste gedrag te vertonen. Vooral prima als de uitleg ook acceptabel en logisch is.
• Veranderen 3.0: Wat zou je willen veranderen om meer uit deze dag te halen?
  Bespreek deze wens met een ander, en bedenk wat je nodig hebt en hoe je dit kunt bereiken. Voel je het verschil? De opdracht van hogerhand is er nog steeds: men wil dat je meer met je tijd en energie doet. In een organisatie natuurlijk liefst wel werkgerelateerd. Of… Kun je wel optimaal functioneren als je privé nog werk te doen hebt?

Tips bij een veranderproces

Wees hoe dan ook zelf ook onderdeel van het systeem. Zowel het oude, als het nieuwe. Als de baas niet zelf gaat veranderen, of iemand van buiten de verandering oplegt… Stel ook de goede vragen. Met de stelling Waar wil je weg van focus je op het verleden. Een roeiboot, zie de zesde slide. Een betere formulering is Waar wil je naartoe, waarmee de nadruk ligt op de droom of wens. Ongeacht de huidige situatie. Een kano, wendbaar en flexibel vooruit gericht. De stip op de horizon moet wel gezet zijn, de weg daarnaartoe gaat het team (inclusief Grote Leider) samen ontwikkelen.

Je hoeft de huidige situatie dan ook niet te begrijpen. Het is zo. Als je hem maar accepteert zoals het nu is. Overigens ook een van de uitgangspunten van het Omdenken. Denk dan na over wat er nodig is voor een vervolg en zet de nieuwe en vooral andere stappen. In de werkwijze van Maaike en Wendy zit de PDCA-cyclus ingebed, waarmee het veranderproces in stappen is verdeeld. Stappen met tussentijdse evaluatie, waarbij positief gedrag in de groep beloond en daarmee verstevigd wordt.

Tot slot vier belangrijke eisen voor veranderen 3.0:

1. Sta open voor een onzekere uitkomst
2. Je moet zelf ook aan de bak: je bent onderdeel van het systeem
3. Alles wat relevant is moet op tafel komen: alles is bespreekbaar
4. Trek voldoende tijd uit voor het formuleren van een gewenste uitkomst: de stip aan de horizon.

Tip: Als je meer wil weten over deze aanpak, de dames hebben vanuit Gewoon aan de Slag ook een boek uitgebracht.