Het was zo mooi. De opkomst van social media als de grote verbinder. We hadden natuurlijk MSN met de smileys, en onze dansende banaan bij Hyves. Toen kwam Twitter en Facebook. De laatste bleek de doodsteek voor Hyves: want het gemak van de vrienden, nieuws en de groepen op een plek, dat bleek toch wel erg fijn. Ontmoeten van gelijkgestemden, ongeacht locatie. Ontdekken van andersdenkenden. Ja echt. Nu haast niet meer voor te stellen, maar Twitter was ooit een plek voor mooie gesprekken en nieuwe vriendschappen, ook al was het aantal tekens beperkt.

Later werd het visueler. De opkomst van Instagram. Vertical video syndrome. Het bedenken van wat je wilde delen in tekst, dat werd het snel, vaak live plaatsen van een vierkante foto. Stories. Vids. TikTok kwam. Snapchat. BeReal. Facebook werd voor de oudjes. En Twitter… werd X. Het begin van het einde. Meta, nu het bedrijf achter Facebook en Instagram, als boegbeeld van de tactiek om gebruikers – de naam zegt het al – zo lang mogelijk op het platform te houden om advertenties te kunnen verkopen. Binden in mooie marketingwoorden. Verslaving, gezien vanuit communicatie. Influencers als middel. Influencers als experts… Au. Daadwerkelijke kennis telt niet meer. Lekker bekje en lekker bekken wel.

Ik werd er ook in meegezogen. Even scrollen om “bij te blijven”. Als excuus dat je anders zoveel mist van je vrienden. Maar waarom dan die lijst van foto’s van een onbekende in een resort op Bali? Of als je ergens op gezocht had, elke derde post die daarmee te maken had? En vooral, waarom krijg ik als man, ondanks het wegklikken nonstop bikinifoto’s voorgeschoteld? Dat heeft niets meer met social, met verbinden te maken, zoals we ooit met de Social Mediaclub 040 als rode draad in de presentaties en organisatie zelf hadden.

Het was klaar. Het ís klaar. Klaar met de druk van socials, Meta’s Instagram en Facebook voorop. Niet alleen persoonlijk, maar ook professioneel. Het kostte me meer dan het opleverde. En eerlijk gezegd: het voelt niet langer goed om die platforms actief te blijven gebruiken. Het ís niet meer okee zelfs. Sociale media, zoals Instagram en Facebook, doen alsof ze ons verbinden. Een halve waarheid. Wat ze echt doen? Ze dwingen ons tot zenden. Meer posten, meer likes verzamelen, meer bereik creëren.

Ik weet wat je denkt: stoppen met sociale media klinkt drastisch. Zeker als je ze nodig hebt voor je werk of bedrijf. Dénkt nodig te hebben. Maar het gaat niet om wat je verliest, maar om wat je krijgt. Tijd, focus, ruimte om te verbinden. En vooral de vrijheid om communicatie te laten draaien om échte inhoud, zonder de druk van algoritmes, cijfers en snel scoren.

---

Drie belangrijke redenen om te stoppen met socials:

1. Ethiek en Privacy

X kon al veel langer niet meer, daar kan ik vrij kort over zijn. Als je daar nog actief bent, dan heb je echt onder een steen gelegen. Het is een echoput voor extreemrechts. Onder het mom van vrijheid van meningsuiting krijgen de meest radicale, soms zelfs strafbare uitlatingen alle ruimte. En die vrijheid blijkt ook beperkt tot de eigen denkbeelden van topman Musk.

Shadowbanning van andere meningen, die daardoor ongezien blijven. Trollenfabrieken en desinformatie die niet worden aangepakt. Sterker nog, worden beloond want ze leveren engagement op. En daarmee jagen ze de extreme denkbeelden alleen maar aan, zonder ruimte voor tegenspraak. Dit is geen plek meer waar je ’tegenwicht moet bieden’. Redelijke stemmen worden weggedrukt. En als ze al wat effect hebben, is het een valse balans en daarmee legitimatie voor non-experts. Tip: lees “Eigen welzijn eerst” van Rozane van Iperen en “De domheid regeert” van Sander Schimmelpenninck. Overigens daarmee ook een signaal naar het journaille om zulke types niet meer zomaar een platform te geven. Vruger was er de uitspraak “Stop making stupid people famous”. Die geldt nog steeds.

Dat geldt ook voor Facebook en Instagram, ook zij gaan diezelfde kant op. Ook hier komt de politieke kleur naar voren in de manier waarop er met valse informatie wordt omgegaan. Tel daarbij op hoe ze jouw als gebruiker misbruiken. Het kwam hierboven al voorbij en we weten het allemaal: als je niet betaalt voor een product, dan ben je het product. Facebook en Instagram verdienen hun miljarden door onze data te verzamelen, te analyseren en door te verkopen. Elke like, elk scrollmoment, elke twijfelachtige clickbait is geld waard. Niet voor jou, maar voor hen. Het gaat niet om verbinden van een lokale community, het gaat om verslaafd maken aan het platform. En met privacy nemen deze Amerikaanse bedrijven het niet zo nauw.

Als organisatie heb je hier ook een rol in. Je nodigt je publiek uit op een platform waar ze geconfronteerd worden met advertenties, gedragsmanipulatie en eindeloze algoritmes. Je stuurt hun gegevens naar een datacenter in handen van een buitenlandse, instabiele overheid. En dat terwijl je probeert een band met ze op te bouwen. Wat zegt dat over je ketenverantwoordelijkheid als merk? Men heeft vaak de grote broek aan als het gaat over die keten op het vlak van milieu of arbeid. Van Green Key tot Duurzaamheidskeurmerk. Trek dat dan ook online door. Geef het goede voorbeeld en bescherm je stakeholders. Spreek je uit tegen extreem rechts door ze geen aandacht, legitimiteit en platform meer te geven.

2. Mentale Gezondheid en Balans

Alles is perfect. Zo lijkt het op de socials. Een constante stroom van perfectie in het leven van die influencers. Hoewel zo fake als wat, is dat wel wat je ziet. De mentale problemen bij jongeren én ouderen hierdoor nemen alsmaar toe. Ook de influencers zelf gaan er aan onderdoor. Een ratrace om de mooiste grid, beste captions of scherpste stories heeft.

Verslaafd aan het krijgen van clicks worden er steeds idiotere acties bedacht. Verstopt achter die verschrikkelijke term ‘prank’ wordt gepest, fysiek en mentaal. Ook voor de gewone gebruiker lijkt er geen ontsnappen aan. Eenmaal getagd in een challenge… Het kost het zoveel tijd en energie om juist die goede post te maken. Want wat zullen de vrienden ervan vinden? En dan de stress daarvan, en van het wachten op de reacties.

Als organisatie trap je in dezelfde valkuil. Je focust op de juiste filters en catchy hashtags, terwijl eigenlijk niet het bereik maar de verbinding nodig is. Maar ja, ook dat is lastiger te verkopen door de hippe marketeers. Dat kost tijd. En is lastiger te meten dan aantal views. Privé lees ik nu veel meer. Krant en boek. Weer wat vaker afspreken. Tijd nemen na het sporten zelf voor een koffie of biertje. Ook als organisatie moet je dat doen. Online is niet nummer een. Het vult aan, als archief, terugblik of reminder, maar de daadwerkelijke ontmoeting staat met 100% connectie veruit op een. En het voelt ook veel beter. Interactie. Feedback. Emotie. Oh, en ik kom eindelijk toe aan die schaamstapel van boeken.

3. Authentiek Verbinden

Je aantallen volgers zijn niet zoveel waard. Ook zakelijk. Ja, je marketeer zal aan komen zetten met conversie en CTR. Maar denk hier eens over na: wat betekent het als iemand die je nog nooit hebt gezien, of die nog nooit iets van je bedrijf heeft gekocht, je foto of bericht liket? Het voelt fijn, maar dat betekent nog niet dat ze je verhaal, je missie of zelfs maar je merk écht begrijpen. Het is oppervlakkig. Wat als je die tijd had gestopt in je echte vrienden, fans en klanten?

Denk eens na wat je zou doen zonder socials zols Instagram en Facebook. Wat ga je doen als je zit te wachten op het eten, op het begin van de werkdag, op de thuiskomst van je partner, op de eerste afspraak of gewoon ’s avonds, desnoods net na die laatste aflevering op Netflix? Daarmee dwing je jezelf om na te denken over wat je écht wilt zeggen, doen en zelfs denken. Je kunt niet meer leunen op die snelle dopamine-hit van likes, de oppervlakkige oneliners in de media, de vluchtige blik in dde wereld van een feitelijke onbekende. Denk niet aan wat je mist – mis je dat echt trouwens – maar aan wat je krijgt. Tijd om he ergens in te verdiepen. Een boek. Hobby. Vrienden: mensen die bewust kiezen om met jou in contact te blijven. Omdat je hen echt iets te bieden hebt. Misschien is het aantal minder dan je Facebook lijstje, maar hoeveel daarvan zou je op zondagochtend kunnen bellen?

---

Overkom je drempelvrees: Wat ga je nou echt missen?

Ik zat er ook mee hoor. Eerst op zoek naar hoe ik al mijn teksten en foto’s kon downloaden, voordat ik een uur op zoek was naar hoe ik het account kon verwijderen. Sociale media voelt als dé plek waar je moet zijn. Iedereen die me kent, weet dat ik behoorlijk actief was. Hadden we bijvoorbeeld ooit die “Eindhoven op een Postzegel” wedstrijd op kunnen zetten zonder?

Van FOMO naar JOMO.

Maar nu, een maand verder: Oliver Burkeman heeft gelijk. Ga van FOMO naar JOMO. Van fear of missing out, naar joy of missing out. Genieten van waar je wel aan mee doet. Bewust voor kiest. Het is onmogelijk alles mee te krijgen. En als je dat wel probeert, blijft alles oppervlakkig. aanrader hoor, zijn boek 4.000 weeks. En uiteraard ook zijn eerdere werk, The Antidote. Happiness for people who can’t stand positive thinking.

Ook als bedrijf zul je vast even twijfelen. Grote gebruikersaantallen, makkelijk te meten resultaten, en vooral: iedereen doet het. En deed het. Maar moet je alles doen wat anderen doen? En blijven doen? Als merk heb je ook een verantwoordelijkheid. Ketenverantwoordelijkheid kwam al voorbij. Net zoals je nadenkt over duurzaamheid of eerlijke productie, zul je moeten kiezen voor ethisch verantwoorde communicatie. Een nieuwe interpretatie van “the medium is the message”. Wat zegt het over jou als je nog steeds actief bent op X, een platform wat alle ruimte geeft aan fascistische denkbeelden en een topman die… Kom op. Daar hoef je toch geen twijfel mee over te hebben? En de recente ontwikkelingen in de VS laten nu dezelfde trend zien voor Meta en veel andere Amerikaanse merken.

Maar let op. Sociale media loslaten betekent niet dat je je publiek kwijtraakt. Als je het goed aanpakt. Het helpt als je nadenkt hoe je een basis bouwt waar je écht iets mee kunt. Permanent. Zelfstandig. Verstop je niet achter het smoesje dat je moet zijn waar je doelgroep is. De groep die daar op X niét is, is nog veel groter. Dat je niet weet hoe je je publiek moet bereiken zonder? Investeer in het binden en ze vinden jou! En praten over je, ook al zie je dat niet direct terug in de metrics. Je gaat het voelen. In contact. Het mooiste van alles? Je hoeft niet meer mee te spelen met de regels van grote techbedrijven. Jouw publiek is geen product, en jij ook niet.

---

Zorg voor een goede basis

Het was ook wel erg makkelijk om iets te plaatsen. Dat hebben de platformen dan ook goed voor elkaar. De slimste koppen hebben gewerkt om de techniek voor tekst, foto of video zo soepel mogelijk te laten draaien. Het scrollen. Een like geven. Tja, je zult nu echt zelf weer wat moeten doen. Net zoals vroeger, met een eigen website of zelfs eerder, web-log en Geocities.

Ook dat is gelukkig nu steeds eenvoudiger. Veel webhosters bieden al een kant en klaar pakket aan met WordPress geïnstalleerd. Voor veel al afdoende en met een handig familielid heb je zo wat moois opgezet. Niet elke website hoeft vol te zitten met animaties, formulieren en tooltjes: zet je content voorop. He, en als organisatie helemaal: je bent weer 100% in controle. Alles blijft behouden en bij elkaar. Vindt Google niet leuk, ik weet het. Die partij ligt daarvoor ook onder vuur, vanwege het tonen van informatie van websites direct bij zoekresultaten, zonder dus kliks naar de bron.

Zet je website voorop. Je basis. Zeker voor een overheid als er echt wat is: zorg dat je weet hoe je hier nieuws kunt plaatsen en bijwerken. Want over de authenticiteit is dan geen twijfel. Vanuit hier kun je dan ook delen, altijd terugverwijzend naar de website. Ook in je nieuwsbrief. Hartstikke dood, zegt de een. Qua omvang wellicht. Maar je echte fan zal niet zomaar opzeggen. Zeker niet als je zorgt dat die nieuwsbrief alleen vol staat met relevante content. Zonder overdaad: je hoeft echt niet elke week elk klein nieuwtje te delen. Wie weet welk platform daar over een jaar nog wel geschikt voor is.

LinkedIn biedt in elk geval meer ruimte, maar of dat zo blijft gezien de (AI) pulp, coaches en persoonlijke pitches? En zorg voor de echte ontmoetingen. Kun je zelf een netwerkbijeenkomst starten, of in elk geval regelmatig bij aansluiten? Waarom vinden we het bij een netwerk wel belangrijk om regelmatig ons gezicht te laten zien en in gesprek te gaan? En zou online een foto zenden, desnoods via influencer die dat voor vele merken doet, daar wel afdoende zijn? Ik weet het wel. Omdat je bij dat netwerk iemand ontmoet. Aanvoelt of er een connectie is. En da’s spannend. Het vraagt om interesse in de ander. Ja, maar… Noud, dan ook stoppen met WhatsApp! Klopt. Met de familie, de groepen voor sport en het werk, is dit dan nog een lijntje. Niemand is perfect: Signal draait al en ik verwijs wel eens mensen door. Ja, maar… begin nou maar gewoon met de grootste boosdoeners!