Met Trump als president in de Verenigde Staten komt er veel los. Niet alleen op de krochten van het internet, maar ook in het reguliere nieuws. Na één week tijd sinds zijn aantreden heeft de verbazing over dat feit over de hele wereld plaats gemaakt voor, tja, afschuw en andere reacties. De muur tussen de VS en Mexico. Het inreisverbod, hoe ondoordacht ook. Ook positief, zoals het fonds voor She Decides als antwoord op het andere veelbesproken Presidentieel decreet.

“Those who cannot remember the past are condemned to repeat it.”
George Santayana

Hoe het zover heeft kunnen komen? Daar zal men nog lang over napraten. Feit blijft dat niet alleen Trump, maar ook op andere plekken populisme meer en meer kiezers weet te winnen met polarisatie, mooie krachtige leuzen, verkooptechnieken… maar ondoordachte plannen. Hopelijk leidt het niet tot meer kwaad, zoals de geschiedenis ons vertelt.

En ik kan ook niet meer zwijgen. Net als wij allen. Ook dichter bij huis is populisme meer en meer in opkomst. We schrokken eerder al van de Brexit. De Engelsen zelf ook. Maar nu is er geen weg meer terug. Ook in Nederland groeit en groeit het. Vanuit Fortuin kwam de Trots op NL, PVV, en meer.  We willen de De Gulden terug! De stop op islamisering! Wat dat ook moge zijn. 

Ondanks dat alle feiten dat tegen spreken, keer op keer. Maar het bekt zo lekker. De individualisering van de maatschappij wordt vaak afgeschoven op de jeugd. Die lijkt zich echter steeds vaker onderling te vinden, via de techniek, maar dan buiten zicht en bereik van de status quo. Van Snapchat tot YouTube helden. Niet gek, want deze groep voelt zich niet gehoord. Je telt pas mee als je volwassen bent. En als je 18 bent, mag je stemmen. Met een beetje pech vul je dus je eerste vakje pas rood op je 22-ste. Dan is de toekomst van je land voor de komende zoveel jaar al grotendeels bepaald. Juist die groep moet nog jaren leven met de beslissingen die nu gemaakt worden. Jaren langer dan de groep die de beslissing nu maakt. Maar dat terzijde…

“The world is a dangerous place to live, not because of the people who are evil, but because of the people who don’t do anything about it.”
Albert Einstein.

Een stukje terug in de tijd. Geschiedenisles op ’t VWO. Na de filmpjes over de Tweede Wereldoorlog kregen we meer uitleg over bevolkingsopbouw. Over bel- & klokmodellen, de verdeling van de bevolking per leeftijdsgroep. Dat is dus dik twintig jaar geleden. De docent lichtte toe dat er een grote groep babyboomers was, die allemaal binnenkort met pensioen zouden gaan. En dat er veel minder kinderen kwamen, die straks de werkende klasse waren. Die straks de kosten van zorg en meer voor de grote groep gepensioneerden moet opvangen.Dat het huidige stelsel onhoudbaar was. Dat de politiek nu moest ingrijpen, om het voor de Nederlandse samenleving eerlijk en goed te regelen.

Dat was 1993.
Vierentwintig jaar geleden en er is niets gebeurd.

Nu de nood hoog is, staat er een partij op om die grote groep 50 plussers te vertegenwoordigen, zoals ze zelf zeggen. 50Plus. Een lobbygroep die op basis van leeftijd heel wat Nederlanders uit sluit. En meer, al lijken de ergste discriminerende verwijzingen uit het programma van de vorige verkiezingen er te zijn uitgegumd.

“A lie told often enough becomes truth.”
Lenin.

Voornaamste punt: Pensioenen indexeren en met 65 met de AOW. Ondanks de slinkende pensioenpotten en tegenvallend rendement. Ondanks de slinkende beroepsbevolking. Het mantra: Pensioen is uitgesteld loon… (en niet een premie?) Het rentepercentage kan best anders en dan hebben we dekking genoeg… (Wat simpelweg bedrog is…) Gelukkig is dat rente argument nu toch doorgerekend. Nieuwe wapen: Lekker name-calling. Niet ingaan op wat men zelf brengt, maar vooral anderen afkatten. Zoals de D66 keer op keer benoemen als ‘anti-ouderenpartij’. Of de gezamenlijke bronnen en afspraken in twijfel trekken en alternatieve feiten brengen.Het verkiezingsprogramma niet willen laten doorrekenen langs dezelfde meetlat als de rest omdat het CPB ‘neo-liberaal’ zou zijn.  Als het maar vaak genoeg herhaalt…

Ik vind het ook lastig. Hoe ga je om met populisme? Met personen die feiten simpelweg ontkennen en met drogredenen proberen te omzeilen? In elk geval kan ik ook niet meer zwijgen. Op Twitter kreeg ik daar ook al wat reacties op. Met behoorlijk wat valse argumenten. Mijn kritiek kwam omdat ik D66 zou stemmen. Wat ik nergens had gezegd.. De debattechniek van half gelijk geven, maar toch het tegengestelde zeggen, niet helemaal juist is dus niet waar. Ik schrok daarvan. Geen antwoorden op basis van inhoud, maar elke twee zinnen gevolgd door jij-bak, stroman of andere drogreden. Zo opzichtig, dat het zelfs mij opviel… (Update 6 februari: Dat werd recent zelfs ‘beloond’ met een persoonlijke aanval door het betrekken van mijn werk als drogreden in de discussie, door een van de woordvoerders…)

Enfin. Politieke partijen moeten zich inzetten voor de hele samenleving. Niet voor een selecte groep. Of dat nu 50-plussers zijn, Nederlanders met een migratieachtergrond of wat dan ook. Dan ben je een lobbypartij. En doe je dan ook niet anders voor: Daarmee drijf je pas een wig in de samenleving. Pensioenen zijn ook een lastig thema. Het gaat in elk geval verder dan roepen als ‘we hebben er recht op‘. Zondag met Lubach behandelde het onderwerp al eerder luchtig en haalde ook aan dat 50Plus eigenlijk 65+ is…

Er is ook een serieuze uitleg. De werking hiervan is overigens weinig discussie. Duidelijk is wel, dat sleutelen aan de rekenrente hoogstens een druppel op een gloeiende plaat is. 50Plus licht klein elementen eruit, stelt die ter discussie en bij enige twijfel zou dat voor het geheel gelden. Feit blijft: De inkomsten zijn te laag, de uitgaven te hoog. Hoe laag en hoe hoog, dat is inderdaad niet 100% te voorspellen. Als dan het volgende valse argument is dat pensioen ‘uitgesteld loon’ is, of we hebben er eerder zelf voor betaald, als dat zou kloppen, dan moet dat ook voor de huidige en komende generaties gelden. En niet na ons de zondvloed.

Nee, ik vind het vooruitzicht te moeten werken tot 71 jaar ook niet leuk. 71? Klopt, niet 67 plus drie maanden, want omdat er niet eerder is ingegrepen, is dat ook al duidelijk. Stel, het valt allemaal wel mee zoals na 50Plus ook de SP ons wil doen laten geloven, dat is hoogstens 70 haalbaar.  Ik hoop dan ook dat er wordt nagedacht hoe werken tot die leeftijd mogelijk blijft. Zowel fysiek als mentaal. Want daar zit de oplossing. Misschien is robotisering juist de kans die we nodig hebben. De mogelijkheden groeien voor ziektepreventie, niet alleen op het genezen zelf. De toekomst zit in elk geval niet aan het wanhopig vasthouden aan oude idealen, uit een tijd toen alles nog in goud leek te veranderen.

Leek, zoals je hierboven las. Want dit was in elk geval bij die ene geschiedenisdocent allang bekend… En het lijkt me sterk dat hij daarin alleen stond. Wat je ook gaat stemmen in maart, ga stemmen. Of je nu SP, Groen Links, D66, Pvda, CDA, VVD of welke partij ook wil kiezen: lees de verkiezingsprogramma’s. Ga op zoek naar de onderliggende motivaties. Stem omdat je de principes van een partij ondersteund, niet op een mooie leus van een populist. Als iets te mooi lijkt om waar te zijn, is het dat vaak ook. Ook in de politiek. Denk na wat het voor jou persoonlijk betekent. En denk ook na wat het voor je buurman betekent. De generatie na je. De generatie voor je. Onze buurlanden. De wereld.