Ruik, voel en hoor de kunst

De geur van sigarenkistjes, een regenbui of een… Kandinsky. Roos en ik struinden door het Eindhovense Van Abbemuseum tijdens de MuseumMatch avond. Ideaal, vond Roos. Want als veruit de jongste kreeg ze alle aandacht en mocht zo ook als eerste alles (niet) zien.

Op deze avond had ’t Van Abbe samen met de Museumvereniging wat bijzonders opgezet namelijk: Een geurcollege en een rondleiding met alle zintuigen. Een schilderij hangt dan vaak wel aan de muur om alleen naar te kijken, maar geur kan ook juist onderdeel van kunst zijn. En juist geur een hele bijzondere van onze set zintuigen.

Geur in het museum

Ruiken werkt namelijk anders. Niet op basis van energie (luchtdruk, licht, warmte) maar op basis van herkenning van moleculen, zo vertelde Caro Verbeek ons, terwijl Jorg Hempenius ons betoverde als een magiër met geuren.

Aan die geuren zitten herinneringen vast die je niet echt bewust kunt oproepen, maar die er wel zijn. Geur is meer een gevoel, gekoppeld aan een emotie, dan dat het strak te beredeneren is. Je ruikt iets, en er plopt een compleet verhaal naar boven.


But then I realized I had to have a kind of smell museum so certain smells wouldn’t get lost forever

Andy Warhol

Gelukkig zijn er wel voorbeelden van gebruik van geur en andere zintuigen in de kunst. Steeds vaker zelfs. Het Van Abbemuseum heeft al kokers met geur in de vast expositie, en heeft nu zelfs een ruimte ingericht voor alle zintuigen. Of beter gezegd, ingericht voor alle zintuigen en niet alleen voor een mooi plaatje.

Maar niet altijd was de geur in kunst expres. Van Abbe, de oprichter van het museum, was een sigarenfabrikant. Niet gek dus dat ook in het museum die geur van sigaren & cederhout hing. Nu eigenlijk niet meer voor te stellen, maar toen de zaal door Jorg werd bestookt met die geur kwamen herinneringen weer boven.

Bij mij aan de zolder van de oude basisschool, waar broeder Evaristus zijn domein had, gevuld met de stencilapparaten & zijn hobby: miniaturen van papier. Roos had echter geen idee…

Een museum voor iedereen

Je mag ook het woord inclusiviteit gebruiken, maar aangezien de spellingscontrole er al een rode kringelstreep onder parkeert, is ‘museum voor iedereen’ wel zo duidelijk. Voor iedereen. Want wat betekent dat, voor iedereen?

Een vraag en een wens waar het Van Abbe zich vol op inzet: hoe kan het museum een plek zijn waar iedereen zich thuis voelt, van welke achtergrond dan ook. Van verschillende culturen tot beperking. Dat bereik je natuurlijk niet alleen door groepen die nu nog missen op te zoeken, maar ook door de traditionele museumbezoeker aan te spreken. Natuurlijk kun je zeggen dat er iets is voor blinden, maar wat is er nou krachtiger dan de bezoeker dat ook te laten ervaren?

Na het geurcollege gingen we dus door het museum. Om te ruiken wat Kandinsky had geschilderd op zijn werk ‘Blick auf Murnau mit Kirche’. Om een abstract gezicht van Picasso te voelen. Om een jezusbeeld te voelen. Geblinddoekt, om zo eerst na te denken wat er voor ons was. Geholpen door een ziende persoon, om tast te vertalen naar een beeld in je hoofd.

En daarmee eigenlijk niet alleen je eigen beleving verrijken, maar ook bewuster worden van hoe het is voor iemand zonder zicht. Want die kans biedt een museum: inzicht in andere denkwijzen, andere culturen. Ook bij Cube design museum een terugkerend thema: hoe hebben anderen iets aangepakt en wat zegt over waarom wijzelf iets op een bepaalde manier doen? Verbazen en verwonderen mag daarbij best.

Als je maar buiten je bubble kijkt, open staat voor anderen, en probeert. Zo ben ikzelf niet echt een (publieke) zanger, maar werd toch verleid om even mee te zingen met het Van Abbemuseumkoor…

Stem mee voor de Museumprijs!

Het Van Abbemuseum is mede dankzij deze aandacht voor inclusiviteit genomineerd voor de Museumprijs 2019 en kan daarbij ook jouw hulp gebruiken. Stemmen maar!


Loretta Schrijver op bezoek.

PS Met jouw stem kun je ook nog een klein reisje winnen: Met twee personen naar New York. Kun je mooi daar naar Nature gaan kijken in Cooper Hewitt. Mocht je niet winnen, ben je vanaf 10 mei welkom in Cube.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.