Gemeenteraad: of je nu voor op tegen bent, het plan voor afschaffen van de welstandsnota is niet meer dan een kladje. Beschamend. Vraag eerst om een aantal scenario’s, vraag om inzicht in mogelijke excessen, een complete prognose van de kosten en niet alleen in personeel. Geef de burger dan ook echt middelen om zijn verantwoordelijkheid te nemen. En als je dan voor bent, wees dan ook principeel en schaf uitzonderingen dan ook echt af!

Nee, ik ben geen voorstander van het afschaffen van de welstandsnota, zoals de gemeente Eindhoven van plan is. In onze wijk komt dat simpelweg neer op wanbeleid, maar er zijn meer haken en ogen. Het plan lijkt niet meer dan een onuitgewerkt proefballonnetje. Broddelwerk.

Allereerst: wanbeleid. En dat is iets wat ons persoonlijk raakt. We wonen in Berckelbosch, zoals het plan door de projectontwikkelaar is gepresenteerd. Of Tongelrese Akkers, zoals de gemeente het zelf noemt. De eerste woningen zijn vier jaar geleden opgeleverd, alles in een jaren 30 stijl.

Een stijl waar we bewust voor hebben gekozen en wat onderdeel was van het aangezicht van de wijk. Sterker nog, de gemeente heeft zelfs boze brieven gestuurd aan bewoners die hun beukenhaagje hadden verwijderd. Moest blijven. Voorschrijft, welstand, voor getekend, onderdeel van koopcontract.

En binnen vier jaar wil de gemeente dat loslaten, voor een wijk in aanbouw waarvan het grootste gedeelte nog gebouwd moet worden. Met kopers die bewust gekozen hebben voor een stijl die nu dus teniet gedaan wordt. Waar ze op gewacht hebben, waarvoor ze kosten hebben gemaakt. Waar kunnen we onze claim indienen?

Ach, dat zal allemaal wel meevallen volgens de gemeente, volgens de berichten op de gemeentelijke site en de raadsinformatiebrief. In een paar kantjes wat veel vraagtekens oproept zou de gemeenteraad wel om zijn. Een broddelwerkje wat zelfs bij de voorstanders vragen moet oproepen:

Uit evaluatie van bestaande proeven met welstandsvrij bouwen (Boekel, Apeldoorn) blijkt dat welstandsvrij bouwen daar leidt tot meer verscheidenheid en nauwelijks tot excessen.

Nauwelijks? Wat is nauwelijks? Er hoeft er maar een te zijn die een hele wijk kan aantasten. Wat zijn die excessen dan? Wat voor gevolgen heeft dat voor de woningwaarde, de wijk of woongenot? Kom maar op, paleis Soestdijk III! Overdreven? Zo ver zal het niet komen? Waarom niet? Ah, de vraag & antwoord geeft uitsluitsel:

“Hoe ben ik beschermd tegen initiatieven van mijn buurman?
Als goede buur informeert uw buurman u over zijn bouwplannen. Mogelijk bent u er niet blij mee en dan kunt u natuurlijk in goed overleg uw buurman verzoeken om het bouwplan op onderdelen aan te passen. Wanneer er toch overwegende bezwaren blijven bestaan tegen het aanzien van het bouwplan, kunt u over het welstandsaspect alleen bij de burgerlijke rechter terecht. Op basis van artikel 3.1 van het burgerlijk wetboek (Onrechtmatige daad ) kunt u aanvechten dat uw buurman met zijn bouwplan een inbreuk maakt op uw rechten. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat u in een dergelijke procedure weinig kans van slagen hebt. Goed overleg is dus belangrijk.”

Kortom, tref de verkeerde buur en alleen met een zak geld heb je nog kans… Oh nee, ook dan niet. De gemeente geeft zelf al aan dat je “weinig kans van slagen hebt”. En geeft zelf verder geen thuis. Als je dan zegt dat de burger zelf verantwoordelijkheid kan/moet nemen, geef hem dan ook de middelen.

Ordinaire bezuiniging op korte termijn

Op die vraag & antwoord wordt als reden voor afschaffing gegeven: 

“De belangrijkste reden voor deze verandering is vereenvoudiging van de regelgeving. Het aanvragen van een omgevingsvergunning wordt makkelijker. Daarnaast wil de gemeente bewoners en ondernemers meer keuzevrijheid bieden bij het vormgeven van de woningen en woonomgeving.”

Maar wat staat er in het laatste blokje van de raadsinformatiebrief, op de site en in de krant: 

“Het intrekken van de welstandsnota en daarmee het afschaffen van welstandstoets brengt een vermindering van werkzaamheden voor de gemeente met zich mee. Uiteraard zal de personele inzet bij de welstandprocedure zelf verminderen. Echter ook op andere plekken binnen de gemeentelijke organisatie zal het wegvallen van deze procedure merkbaar zijn. Het afschaffen van welstand levert daarmee een bijdrage aan de besparingen binnen de Ruimtelijke kolom.”

Klinkt goed! Besparing! In werkzaamheden, dus personeel en dus kosten! Binnen de gemeente altans. Op korte termijn. Want als er ergens een “nauwelijks voorkomend excess” optreedt, daalt het woongenot, de waarde van die woningen en komt er weer een deukje in het imago van Eindhoven bij. Ja, dat is lastig doorrekenen voor de betrokken ambtenaar.

Zeker in vergelijking met simpelweg het wegstrepen van de afdeling die alleen bezig is met de welstand. Alvast veel succes gewenst aan de citymarketeer van Eindhoven, die als een Don Quichote tegen die verloedering mag strijden! 

Waarom worden deze kosten niet meegenomen in die raadsinformatiebrief? De kans op daling van woningwaarde, WOZ en woongenot? Lees hier verder over meer zorgen of afschaffen van welstandsnota niet veel meer kosten met zich meebrengt.

Puntje 1.2 Proef ‘welstandsvrij’ geeft aan dat 75% van de aanvragen voldoet aan  redelijke eisen van welstand.

Aldus de raadsinformatiebrief. En dus 25% niet. Een op de vier. Dus kijk even uit het keukenraam naar de overkant: als die huizen er netjes uitzien, dan bent u het zelf het zwarte schaap van de straat. Geen probleem, zie hierboven, desnoods stapt u naar de rechter! Waar u toch geen kans maakt. Wat is er dan mis met die overige 25%, beste gemeente?

1.4. Monumenten en beschermde stads- en dorpsgezichten blijven beschermd

Nog een leuk puntje voor de voorstanders van vrijheid blijheid: Waarom dan uitzonderingen toestaan? Monumenten okee, maar wie bepaald die stads- en dorpsgezichten? Oja, vergeet niet de genoemde ontwikkelgebieden, zoals Stationsgebied, Strijp S, Brainport Avenue en Meerrijk. Meerrijk? En waarom wordt een compleet project als Berckelbosch niet meegenomen? Wie bepaalt dat dan?  

En stads- en dorpsgezichten? Dat zijn blijkbaar het Witte Dorp, Villapark Tongelre, Philipsdorp, Villapark den Elzent & Dorpsgezicht Riel. Waarom zou iemand daar geen dakkapel mogen zetten? En andersom, waarom zijn de woningen in deze wijk het wel waard om beschermd te worden en de karakteristieke woningen in Tongelre of aan de Boschdijk niet?

Kom, gelijke monniken, gelijke kappen! Wat kan er mis gaan immers? Ik snap het al: zonder de welstandsnota zullen er geen historische aangezichten meer bij komen… Leuk detail: de bewoners van de luxe villawijk De Karpen hebben zich eerder al verzet tegen een experiment met welstandsvrij wonen…

Gelukkig plaatst men in de nota zelf ook wat kanttekeningen:

1.1. Welstand als individuele verantwoordelijkheid. Met het afschaffen van welstand wordt ruimtelijke kwaliteit een individueel belang en wordt de (collectieve) kwaliteitscontrole op de stad beëindigd. Het is de vraag hoe individuele aanspraken en vrijheidsclaims zich verhouden tot de wens om samen te leven in een mooie buurt met karakter en identiteit. 

1.2. Effecten van welstandsvrij zijn onomkeerbaar. Verleende vergunningen en daarmee gerealiseerde bouwwerken kunnen niet ongedaan worden gemaakt. Indien in een volgende bestuurlijke periode het opstellen van een welstandsnota wordt heroverwogen, dan kunnen precedenten uit het verleden de herinvoering bemoeilijken. 

Meteen maar de vraag: waarom zijn deze slechts opgenomen als kanttekeningen? Ik krijg het gevoel dat we voor een voldongen feit zijn gesteld. Zeker samen met de manier waarop deze welstandsnota de media heeft bereikt. Na de eerst eberichten, kwamen namelijks onverwachts de architecten in opstand. En dus volgde een oproep wat wij als burgers er van vonden, we zouden toch zeker wel blij zijn met deze vrijheid?

En daarmee is de sfeer gezet. De gemeente probeert lekker te primen of vrijheid en schoonheid. Afschaffen zou beter voor ons zijn en we worden pas geactiveerd als er wat medestanders nodig zijn omdat er onverwachts wat tegenwind komt. Geen woord over de haken en ogen, niets over de werkelijke reden van bezuinigen.

Gemeenteraad: of je nu voor op tegen bent, dit plan voor afschaffen van de welstandsnota is niet meer dan een kladje. Beschamend. Vraag eerst om een aantal scenario’s, vraag om inzicht in mogelijke excessen, een complete prognose van de kosten en niet alleen in personeel. Geef de burger dan ook echt middelen om zijn verantwoordelijkheid te nemen bij excessen. En als je dan voor bent, wees dan ook principeel en schaf uitzonderingen dan ook echt af!