Welke prijs, zul je zeggen? Niet mijn prijs, helaas. Ik heb geen prijs gewonnen. Wel een prijs die ik zou willen winnen. Dan moet ik wel mijn fotografie weer een stapje hoger brengen, en me verder verdiepen in een concept en reportage. En dan vooral, niet om de prijs, maar om het doen. Enfin, de prijs waar het om gaat is de Zilveren Camera. Afgelopen donderdag was ik bij het Museum Hilversum waar in het kader van het fotofestival een aantal van de prijswinnaars hun beelden toelichtte.
Hoe ik hier terecht kwam? Een jaar of wat geleden had ik een klein aandeel in de expositie Pandemic. Een van mijn foto’s over coronatijd hier in huis paste in het verhaal wat men wilde vertellen, en die foto mocht ik nu ophalen. En ik was die dag toch al in Utrecht voor een bijeenkomst. Even een avondje museum, lekker ontspannend. Dat was het niet, maar dat was ook niet erg. Het was wel inspirerend, voor een volgende stap in mijn eigen ontwikkeling, maar vooral ook pittig & indrukwekkend vanwege de onderwerpen van deze avond.
De Zilveren Camera
De Zilveren Camera is de Nederlandse prijs voor de beste nieuws- en documentairefotografie. De nieuwsfoto van het jaar zal het bekendste zijn, met dit jaar als winnaar de foto van Ollogron met-zonder-mapje-functie-elders. Onder de Zilveren Camera vallen ook een aantal speciale prijzen, zoals een prijs voor storytelling & de Paul Petersprijs.
Paul Petersprijs 2021: de top 3.
Om met die laatste als eerste te beginnen: de winnares van de Paul Petersprijs 2021 was ook aanwezig. Haar reportage maakt ook meteen duidelijk waar deze voor staat: geëngageerde fotografie. Marjolein Bijpost won met een fotoreeks over Neeltje en haar mantelzorger Nolda. En tevens over de relatie tussen moeder en dochter, van 100 & 80 jaar oud.
De gevolgen van vergrijzing en impact op de zorg schrijnend in beeld. Hier moeten we als maatschappij in actie komen. Met extra thuiszorg, maar ook gewoon aandacht en wie weet, een klusjesman. Zo’n foto dat je Nolda ziet sleutelen aan de douche… Dat doet dus een goede fotoreeks met je.
Ook de andere fotografen deze avond hadden bijzondere series afgeleverd. Zoals Henk Wildschut. Hij won in de categorie natuur en wetenschap, met een reportage over dierproeven in het Biomedical Primate Research Centre (BPRC) in Rijswijk. Overigens ook nog tijdens de corona-pandemie, waarin de resusaapjes testen met mogelijke vaccins ondergaan. Enerzijds beschouwend, zo gaf hij aan, maar door de juiste framing, stijl en selectie zo eervol in beeld gebracht. Onze verborgen helden.
Een tweetal pittige onderwerpen dus. Een welkome afwisseling was vervolgens Rob Hornstra, in de categorie storytelling. Of afwisseling? Rob bezit de gave het met een glimlach te brengen, maar de onderliggende boodschap is net zo confronterend. Hij won de prijs voor Man Next Door, meer dan alleen een fotoreeks. Hij zette zijn buurman Kid op de foto en volgde daarmee zijn leven als… buurman. En opeens was Kid overleden. Gevonden in de gracht.
Rob ontwikkelde een expositie met de beelden. Tijdens de opening daarvan in het Utrechtse Centraal Museum nam hij de volksbuurt mee naar binnen, in gesprek met de stamgasten van het museum. Twee werelden. Dat werd later gevolgd door een popup expositie in het oude huis van Kid, want vlak voor de sloop moest Rob deze kans pakken. Een sprong in het diepe, want kwam er wel iemand kijken, ook nog eens in corona-tijd? Maar dit moest zo zijn. Bezoekers zagen Kid, in zijn eigen huis, en voelden zijn leven in de neerwaartse spiraal en de pijn achter de voordeur en de stoere houding.
Hoe goed ken jij je buurman eigenlijk?
Rob koos er trouwens voor om niet geïnterviewd te worden, maar gewoon zelf zijn verhaal te doen. Dat gaf hem meer spreektijd. En dat mocht van de zaal, en hemzelf, nog wel meer zijn. Geheel in stijl met zijn drive om niet alleen een publiek te bereiken, maar ook te veranderen.
Zo gebruikte hij die extra tijd om een eerder project toe te lichten waarin hij de contreien van Sotchi bezocht, een jaar voordat de boel op slot ging in aanloop naar de Olympische Spelen.
Ook hier weer de ogenschijnlijk luchtige uitleg over hoe hij het delen van het project vorm had gegeven – zo was er een krant, en met twee kranten kon iedereen heel democratisch zijn eigen expositie bouwen – met de boodschap achter het in beeld brengen van het gebied. Een streek die door Putin mooi onder woorden werd gebracht, maar ook toen al gebukt ging onder conflicten. In de regio, en bij de buurlanden. Maar: money talks. Geld genoeg. Alleen niet voor de inwoners zelf. Niet voor de mensen in Sotchi, niet voor de mensen in de rest van Rusland. En in het licht van oorlog in Oekraïne nu… Dit hadden we kunnen weten. Dit hadden we moeten weten. En voorkomen.
De laatste spreekster was Nicole Segers, niet in haar rol als voorzitter van de Paul Petersprijs, maar over het project Bloed en Honing. Dit bleek het laatste deel uit een trilogie te zijn waarin ze samen met Irene van der Linde een reis door de Balkan in woord en beeld bracht. Op zoek naar de grenzen van Europa. Ze volgden daarbij dezelfde route als Rebecca West door voormalig Joegoslavië en Albanië. In vorm leverde dat een boekwerk waarin tekst soms overliep in beeld, en beeld soms vervangen werd door tekst in plaats van alleen beeldvullend. Deze combinatie won eerder de prijs als beste tekst/fotoboek 2021.
Hoewel in het boek dus de grenzen tussen tekst en beeld vervagen, brengen ze de pijnlijke grens van Europa in beeld. Of grensjes, geen idee hoe je het beter omschrijft. Want ook dit slot van de avond bleek, misschien onbedoeld, aan te sluiten op de onzekere tijd waarin we leven dankzij de oorlog in Oekraïne. Op een halve dag rijden is het nu oorlog, maar sluimert er ook nog steeds oorlog. Vanwege armoede, religie, ophitsers, oud zeer… Misschien zijn er officieel geen grenzen meer, tussen mensen vaak nog wel.
En waarom?
De expositie met alle losse foto’s en reeksen van genomineerden en winnaars van de Zilveren Camera 2021 is nog t/m 3 april 2022 te zien in Museum Hilversum. Daarna is de expositie ook op andere plekken te zien, zoals in de zomer in het Limburgs Museum. Organisatie van deze avond in het Museum Hilversum: bedankt voor de uitnodiging!