Met ’s ochtends een afspraak in Amsterdam Zuidoost, vlak naast een metrohalte en verder de dag vrij, dan raad je het wel: op naar het museum. Nu is het hele centrum van Amsterdam zowat een openlucht museum. Historisch en antropologisch, maar die drukte & wietlucht ontweek ik liever. De vorige trip naar Amsterdam, net na een corona lockdown in juni, gaf aan dat men zich in de hoofdstad weinig van de pandemie aan leek te trekken. En met een nieuwe golf op komst…

Op het lijstje: het Groote Museum bij Artis, het Rijksmuseum en het Van Goghmuseum. Wat bleek? Alledrie werken nog met tijdslots. Fijn voor de spreiding van bezoekers over de dag. Het zorgde wel voor de noodzaak voor een planning. Hoe lang duurt een bezoek, pauze en wandeling van de een naar de ander? En duimen dat de eerste afspraak niet uitliep. Gemiddeld twee uurtjes per museum, met looptijd ingepland en wat speling, prima te doen. Wie weet kon het Stedelijk er ook nog bij. Uiteraard liep de afspraak wat uit, maar gelukkig bleek het Groote Museum wonderbaarlijk niet uitverkocht op een later moment: Metro in en snel door!

Artis Groote Museum

Als eerste: het nieuwe, oude Groote Museum. Rechts naast de Amsterdamse dierentuin Artis stond een mooi gebouw… Dat is nu weer gerenoveerd en geopend. Niet als onderdeel van de zoo, maar als museum. Of eigenlijk een science center, vol biologielessen. Je kunt er dus ook met je Museumkaart naar binnen.

Wel even zoeken naar de ingang. Of je loopt er tegenaan omdat je via de Plantage Middenlaan loopt, of je verdwaald in de drukte bij de ingang van Artis. Sta je daar, ga dan rechts langs de rij en loop een stukje door met rechts het gebouw van Micropia en links wat volières. Het gebouw waar je tegenaan kijkt is het Groote Museum, maar je excursie is nog niet gedaan: de ingang is helemaal links, en dan binnen meteen een trap af…

Om vervolgens na de kassa weer twee trappen op te gaan, want op de begane grond zijn twee zalen voor evenementen. De entree van het Groote museum is niet inbegrepen bijeen bezoek aan Artis zelf, al had dat prima gepast qua onderwerp. Deze losse entree is natuurlijk fijn als je een museumkaart hebt of alleen dit deel wil bezoeken. Het zijn ook extra inkomsten voor de dierentuin: als extra bovenop Artis is het vijf euro, bovendien is de losse entreeprijs is ook niet te zuinig met €17,50 voor een kaartje. Ter vergelijking: dat is nog net onder Van Gogh (€19) en het Rijks (€20) in dezelfde stad. Kijk je wat verder: Naturalis doet het voor €16…

Maar goed, de vraag is of het dat waard is. Na de entree via de kelder en de trappen ben je op de eerste verdieping van het pand. Links en rechts een ruime zaal vol vitrines en meer. Houten vloeren, wit geschilderde kozijnen en een dak vol spanten. De sfeer is in elk geval tof. Een fris kabinet vol snuisterijen. Fris, dat is het ook qua aankleding. Geen opsommingen van feitjes of een overdaad aan objecten, maar blokken met elk een boodschap. Over leven en dood, over voortplanting en voeding, over gedrag en … de toekomst. Natuurlijk is er gebruik gemaakt van opgezette dieren, maar telkens in een vaak interactieve setting.

Er zijn dan ook veel plekken die je verleiden tot het draaien aan knoppen of ergens naar te luisteren. Schermpjes, knoppen, oordoppen: je zou haast denken dat dit allemaal al besteld was voor corona… Zeker met een van de twee opvallendste installaties: een donkere gang. Je vindt deze in de linkerzaal, op de balustrade. Niets te zien, maar te ruiken des te meer. Vlak voor de gang wordt uitgelegd wat reuk is en hoe dieren verschillend ruiken, daarna loop je door de gang waar geuren meteen herinneringen oproepen.

De andere is simpeler van aard: een lege vitrine met de boodschap: voor alles wat we nog niet weten… En dat is meer dan je denkt. Dan je weet. Enfin, neem je kinderen mee of leen er eentje om zelf ook ongegeneerd overal aan te zitten.

Rijksmuseum

De lunchpauze ging er dus aan, en werd wandelen en tram om op tijd bij het Rijks te zijn. Deze keer was ik dus alleen. Net als zovelen eigenlijk, want ook ik had mijn oordopjes mee voor de luistertour. Die kun je daar ter plekke huren, maar het is ook gratis als app op je telefoon. Eigenlijk ontkom je daar als museum niet meer aan.

Ik vind het wel een goed teken dat men niet genoeg meer heeft aan alleen de bordjes met korte beschrijving bij het schilderij of beeld. Natuurlijk haalt niets het bij een (goede) rondleiding die je ook wijst op dingen die je anders niet zo snel zou bekijken. Zelf pak je al snel de werken eruit die je op een of andere manier aanspreken, vaak diegene die je eigenlijk al kent. Die zijn dan ook grotendeels heel handig verzameld in de eregalerij.

Want uiteraard begon ook ik mijn wandeling door het Rijksmuseum in de Eregalerij, chauvinistisch als ik ben. Met de bekende werken van Jan Steen, het melkmeisje van Vermeer, de bedreigde zwaan van Asselijn en aan het hoofd van de zaal: de nachtwacht van van Rijn.

En door! Had ik het net over de kracht van rondleidingen, de app van het Rijks komt daar al aardig in de buurt met een aantal kant en klare lijstjes. Zoals de hoogtepunten van het Rijks die je dwars door alle zalen leidt en eindigt bij de Aziatische kunst.

En bij het einde van de tocht maak je gewoon snel nog een lijstje wat je (nog) een keer wil zien. De app maakt dan vanzelf een route voor je. Vergeet dan ook niet onderweg nog rond te kijken, de kunst kijkt terug.

Van Goghmuseum

Als Brabander, het Vincentre in Nuenen is hier op loopafstand, ga je natuurlijk ook even op bezoek bij Vincent van Gogh. Blijft zonde dat het Van Goghmuseum niet hier in de Eindhovense regio is. Andere tijden, zoek die geschiedenis maar eens op. Binnenkort opent het Vincentre wel een stuk nieuwbouw en ook op andere plekken – hallo Nationaal Park – in zijn eigen contreien staat hij weer volop in de aandacht.

Het Van Goghmuseum heeft wel de werken, zoals de reeks zelfportretten, de zonnebloemen en natuurlijk: de aardappeleters. Afgewisseld met wat andere werken van kunstenaars uit Vincent’s leven hangen ze op een rij, met drommen toeristen die er voorbij wandelen.

Ook hier tijdslots, en het museum was uitverkocht voor de dag. Je merkte het binnen ook. Toch was alles goed te zien: er waren veel groepjes toeristen. Enkele daarvan oprecht geinteresseerd, maar evenveel die meegesleurd waren en het museum als verplicht nummer aandeden. In golven trokken ze door de zalen, al dan niet voorzien van een blikje drank in de hand. Wonderlijk.

Net zo wonderlijk als de overdaad aan museumwinkels in het pand. If you can’t beat them… Ook ik ging naar huis met een souvenir: de slaapkamer in Playmobil. Winning! Enfin, must see om de werken eens echt te zien met toelichting over hoe Vincent te werk ging. Maar ga voor het levensverhaal van Vincent straks gewoon naar Vincentre, combineer het met een wandel- of fietstocht langs enkele locaties van zijn werken in Nuenen en omstreken, en eindig de dag met een drankje aan het Park.

Niet dat er in het Van Gogh niet genoeg te lezen en te luisteren was: ook hier een luistertour, voor drie euro. Net geen 100 werken zijn hiermee voorzien van extra toelichting. Daarnaast is er ruimte voor experiment met de Beeldbrekers (interpretatie door diverse jongeren) en een wisselexpo. Tijdens mijn bezoek Kleur als Taal, een overzichtstentoonstelling van de Etel Adnan.

Stedelijk Museum

Aan het einde van de middag bleek er nog tijd over. Plus een file of drie op de weg naar huis. Samen leidde dat tot een bezoek aan het Stedelijk, ook aan het museumplein. Daar was ik nog nooit geweest, ongetwijfeld beïnvloed door de zware kritiek op de nieuwbouw indertijd – de badkuip – en wijze van inrichten van het museum. Als je dan toch moet kiezen waar je heen gaat…

Enfin, nu was er geen rij, nog tickets beschikbaar en ik was er toch. Aangenaam verrast bij de binnenkomst. De grote open hal bij de entree, onder de badkuip, ik vond het wel prima! Maar het was wel een contrast met de rest van het museum. Eerst open, ruimtelijk. Dan een gang door, trap op en toch hokjes, kleine zalen, witte muren in het oude gedeelte. In de nieuwbouw ondanks de ruimte door toevoegen van scheve wanden en ontzettend veel objecten ook hier weer weinig ruimte. Smaken verschillen, less is more wat mij betreft. Geef de werken wat lucht, en de bezoeker wat ruimte.

Inhoudelijk was er genoeg te genieten en met de gratis luistertour ook voorzien van diepgang. Wel opmerkelijk dat er nauwelijks een rode draad te ontwaren was. De werken staan op zich en door tegenpolen te bundelen wordt ieders boodschap versterkt, leek men te willen zeggen.

In de wisselexpositie It’s Our F***ing Backyard wel een enkele boodschap: 80 ontwerpers laten zien hoe ander materiaalgebruik kan helpen bij de aanpak van de klimaatcrisis. Ook hier weer alles volgepropt, met zelfs nog wat objecten op de tribune van een auditorium. Enkele van de objecten leken direct afkomstig uit Nature in het wijlen Cube Design museum. Vergelijk de foto’s en oordeel zelf over de sfeer.

Nationaal Holocaust Namenmonument

Vier musea op een dag, dat was wel genoeg… Bovendien bracht de vorige trip al het Anne Frankhuis en het Paleis op de Dam, en iets eerder het Tropenmuseum. Met kinderen samen met het Groote Museum natuurlijk ook een mooie combinatie. Nu liep ik terug over de Dam, via de Nieuwmarkt naar Waterlooplein. Even kijken bij mijn oude studentenflat aan de Weesperstraat en het nieuwe Nationaal Holocaust Namenmonument.

Op de muren 102.000 namen, op elke steen een. De naam van iemand, gedeporteerd, vermoord en verdwenen, zonder graf om te herdenken, slachtoffer van racisme en discriminatie. Je wordt er vanzelf stil van, zeker nu er wat persoonlijke boodschappen bij verschijnen. Een steentje met een tekst. Bloemen. Een knuffel.